آمریکا تنها پس از اینکه احساس کرد در جنگ افغانستان به بنبست خورده است، برنامه گفتوگوها با طالبان را آغاز کرد و برای بیرونرفتن از وضعیت پیچیده افغانستان، به قیمت قربانیکردن تمام دستاوردهای ۲۰ ساله در آن کشور، آنجا را به دست واپسگراترین گروه تاریخ سپرد. با گذشت دو سال از جنگ اوکراین، حالا به نظر میرسد این جنگ نیز به بنبست خورده است. روسها در دو سال گذشته بخشی از مناطق اشغالی در اوکراین را دوباره به نیروهای کییف واگذار کردهاند؛ اما نیروهای اوکراین نیز نتوانستهاند روسها را از ۲۰درصد باقیمانده جغرافیای آن کشور خارج کنند. حالا چشم امید اوکراین و ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری آن کشور، بهسوی آمریکا است تا با کمک تسلیحاتی این کشور بتواند همچنان چرخ جنگ فرسایشی را به پیش براند، درست مانند آنچه سردمداران حکومت جمهوری در افغانستان از آمریکا انتظار داشتند.
با پیروزی جوبایدن در انتخابات ریاستجمهوری سال ۲۰۲۰، باور سیاستمداران افغان این بود که دموکراتها نسبتبه جمهوریخواهانی که معاهده دوحه را امضا کرده بودند، تغییر سیاست میدهند و حداقل بخشی از حمایتهای تسلیحاتی از نیروهای افغان را ادامه خواهند داد؛ اما این آرزو عملی نشد. بایدن خیلی سریعتر از آنچه دونالد ترامپ در نظر داشت، نیروهای آمریکایی را از افغانستان خارج کرد. نتیجه آن شد که شهرها و شهرستانهای افغانستان، پشت سر هم به تصرف طالبان درآمدند. حکمرانان افغانستان حتی امیدوار بودند که طالبان نتوانند به کابل نزدیک شوند، اما به نظر میرسید تصمیم آمریکا و طالبان برای تغییر وضعیت در افغانستان مانند هم است.
در اوکراین نیز وضعیت تقریبا به همین شکل است. بایدن سیاست خارجیاش را با اوکراین گره زده است. او که آماده میشود تا در انتخابات ریاستجمهوری نوامبر ۲۰۲۴ بار دیگر نامزد دموکراتها باشد، همچنان به کییف چراغ سبز نشان میدهد و به رایدهندگان آمریکایی نیز چنین نشان میدهد که اوکراین میتواند در نهایت پیروز میدان شود؛ اما در کارزار جمهوریخواهان وضعیت به گونهای دیگر است. ترامپ نشان داده است که خواهان قطع حمایت بیچونوچرای آمریکا از اوکراین است و این وضعیت میتواند معادله جنگ را در آن کشور تغییر دهد. رئیسجمهوری اوکراین تابهحال بارها اعلام کرده است که او نمیخواهد سربازهای آمریکایی در آن کشور بجنگند، بلکه تنها خواهان کمک تسلیحاتی به اندازه کافی است.
افغانها نیز حداقل در طول سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ بر این باور بودند که کمک تسلیحاتی، بهخصوص کمک هوایی، میتواند معادله جنگ را تغییر دهد.
حالا باید دید که تکیهزدن بر سیاستهای حمایتی از اوکراین برای دموکراتها، قابلپذیرش است یا خیر. در این شکی نیست که بایدن در ارتباط با سیاستهای اتخاذشده در مورد افغانستان بازنده است و آنچه در این کشور در خلال سال ۲۰۲۱ رخ داد و به سقوط جمهوریت منجر شد، همه از چشم بایدن دیده میشود. جمهوریخواهان در آمریکا قطعا تلاش خواهند کرد تا شکست در افغانستان را با احتمال شکست در اوکراین پیوند بدهند. جولی نورمن، استاد سیاست و روابط بینالملل در دانشگاه کالج لندن، به نشریه نیوزویک گفت افغانستان بزرگترین شکست سیاسی برای بایدن بود. او پس از سقوط دولت در کابل، بخشی از مقبولیت خود را در آمریکا از دست داد و بعدها هم نتوانست این مقبولیت را دوباره بهدست آورد. جمهوریخواهان مسلما از این حربه استفاده میکنند و سیاستهای اتخاذشده در ارتباط با اوکراین را نیز شکستخورده تصویر خواهند کرد.
با این حال، سیاستمداران اوکراینی تلاش میکنند چنین نشان بدهند که عقبنشینی آمریکا از اوکراین مانند آنچه در افغانستان رخ داد، میتواند تبعات خطرناکی داشته باشد. الکساندر مرژکو، عضو پارلمان اوکراین و از نزدیکان زلنسکی، میگوید که اگر آمریکا از اوکراین همانند افغانستان عقبنشینی کند، ضربه بزرگی به اعتبار این کشور در سطح جهان خواهد خورد. آمریکا طی ۲۰ سال، مقدار زیادی پول در افغانستان هزینه کرده است. تنها بخشی از این کمک میتواند باعث پیروزی اوکراین در مقابل روسیه شود. مرژکو میگوید: «اوکراین از آمریکا نمیخواهد تا سربازان خود را در این کشور پیاده کند. تنها کافی است کمک تسلیحاتی و مهمات در دسترس اوکراین قرار گیرد؛ این بهترین سرمایهگذاری برای امنیت آمریکا است.»
به نظر میرسد جنگ روسیه و اوکراین به این زودیها تمامشدنی نیست. توازن نبرد در اوکراین بیشتر بازمیگردد به شیوه حمایت یا حمایت نکردن جهان از اوکراین و احتمال اینکه روسها اوکراین را رها کنند و به عقب بازگردند به این سادگیها وجود ندارد. از آن سو، اوکراین هم نشان داده است که با وجود تمام حمایتهای جهانی، تنها میتواند از پیشروی روسها به عمق خاک خود جلوگیری کند. حتی این احتمال که جنگ روسیه با اوکراین، به اندازه جنگ افغانستان طولانی شود نیز وجود دارد. در چنین وضعیتی، درس گرفتن از آنچه در افغانستان گذشت و نتیجه آن، هم برای جهان و هم برای کشورهایی که مستقیما درگیر جنگاند، میتواند تجربههای مفیدی به همراه داشته باشد.